MÔN LỊCH SỬ 10
Bài
15: THỜI BẮC THUỘC
1.
Chế độ cai trị.
a. Tổ chức bộ máy cai trị:
Các triều đại TQ chia nước ta thành
nhiều quận, huyện. Cử quan lại đến tận cấp huyện để cai trị nhằm sáp nhập Au –
Lạc vào lãnht hổ Trung Quốc.
b. Chính sách bóc lột về kinh tế,
và đồng hoá văn hoá:
* Về kinh tế:
- Thi hành chính sách bóc lột, cống
nạp nặng nề.
- Quan lại ra sức bóc lột dân chúng
để làm giàu.
Nắm
độc quyền sắt và muối
* Về văn hoá:
- Truyền bá Nho giáo.
- Bắt dân ta theo phong tục người
Hán, đưa người Hán vào sống chung với người Việt.
=> Nhằm thực hiện âm mưu đồng
hoá nước ta.
2.
Những chuyển biến về kinh tế, văn hoá và xã hội.
a. Về kinh tế:
- Sử dụng phổ biến công cụ sắt.
- Đẩy mạnh khai hoang, xây dựng các
công trình thuỷ lợi…-> năng suất lúa tăng.
- Thủ công nghiệp, thương mại có
nhiều chuyển biến đáng kể.
b. Về văn hoá, xã hội:
* Về văn hoá:
- Tiếp thu những yếu tố tích cực của
văn hoá Trung Quốc như văn tự, ngôn ngữ…
- Giữ vững phong tục tập quán dân tộc như Nhuộm
răng, ăn trầu, tôn trọng phụ nữ…
=> Nhân dân ta không bị đồng hoá
với người Hán ở Trung Quốc.
*Về xã hội:
- Mâu thuẫn chủ yếu giữa nhân dân
ta với chính quyền đô hộ.
- Làng xóm giử vai trò quan trọng,
là nơi xuất phát các cuộc đấu tranh giành độc lập.
Bài 23:
PHONG TRÀO TÂY SƠN
1. Phong
trào Tây Sơn và sự nghiệp thống nhất đất nước cuối thế kỉ XVIII
-
Giữa thế kỉ XVIII, chế độ phong kiến ở Đàng Ngoài và Đàng Trong đều lâm vào khủng
hoảng trầm trọng => đời sống nhân dân vô cùng cơ cực.
-
Năm 1771 ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ dựng cờ khởi nghĩa nông
dân bùng lên ở Tây Sơn (Bình Định)
- Từ 1771 – 1777 Tây Sơn nhanh chóng
đánh bại chúa Nguyễn, làm chủ
vùng đất từ Quảng Nam trở vào.
-
Từ năm 1886 – 1788 nghĩa quân tiến ra Bắc lật đổ tập đoàn Lê – Trịnh
=>
Bước đầu thống nhất đất nước.
2. Các
cuộc kháng chiến cuối TK XVIII
a. Cuộc kháng
chiến chống quân Xiêm (1785)
- Theo sự cầu viện của Nguyễn Anh, 5 vạn quân Xiêm tràn vào nước ta và chiếm gần
một nửa đất Gia Định, ra sức cướp bóc nhân dân ta.
- Năm 1785 Nguyễn Huệ đã tổ chức trận đánh phục kích Rạch
Gầm – Xoài Mút (Tiền Giang) đánh tan quân Xiêm, Nguyễn Ánh phải chạy sang Xiêm.
b. Kháng chiến chống quân Thanh (1789)
- Theo sự cầu viện của Lê Chiêu Thống, vua Thanh sai
tướng đem 29 vạn quân kéo sang nước ta và chiếm đóng Thăng Long.
- Năm 1788, Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế, lấy niên hiệu
là Quang Trung, chỉ huy quân tiến ra Bắc.
- Từ đêm 30 đến Mùng 5 Tết Kỷ Dậu (1789), nghĩa quân
Tây Sơn đánh bại hoàn toàn quân xâm lược. Bảo vệ vẹn toàn độc lập dân tộc.
3. Vương triều Tây Sơn
- Năm 1778 Nguyễn Nhạc xưng Hoàng đế, lập vương triều
Tây Sơn.
- Chính sách:
+ Ban chiếu kêu gọi nhân dân khôi phục sản xuất.
+ Lập lại sổ hộ.
+ Tổ chức lại giáo dục, thi cử, dịch sách chữ Hán tra
chữ Nôm để làm tài liệu dạy học.
- Quân đội được tổ chức quy cũ, trang bị vũ khí đầy đủ.
- Đối ngoại hoà hảo với nhà Thanh, quan hệ với Lào và
Chân lạp rấ tốt đẹp.
- Năm 1792 Quang Trung đột ngột qua đời.
- Năm 1802 Nguyễn Ánh tấn công, các vương triều Tây
Sơn lần lượt sụp đổ.
II. Cách
mạng tư sản Anh
- Nguyên nhân:
+ Kinh tế: đầu thế kỷ XVII, nền kinh tế nước Anh phát
triển nhất Châu Âu (c/m) nhưng bị phong kiến cản trở.
+ Chính trị: chế độ chuyên chế do vua Charles I đứng
đầu, đặt nhiều thuế, nắm độc quyền ngoại thương…kìm hãm sự phát triển kinh tế.
+ Xã hội: Tư sản, quý tộc mới có thế lực về kinh tế
nhưng không có quyền
Nông dân bị mất đất, phải làm thuê kiếm sống
=> Mâu thuẫn giữa Tư sản, quý tộc mới với PK gay
gắt.
Diễn biến
- 4/1640, Vua Charles I triệu tập Quốc hội để tăng
thuế nhưng bị phản đối
- 8 -1642, bùng nổ nội
chiến giữa vua và Quốc hội
- 1648, Quân nhà vua
thất bại, Charles I bị bắt. Nội chiến kết thúc
- 1 – 1649, Charles I bị
xử tử; Anh trở thành nước cộng hòa. Cách mạng đạt đỉnh cao.
- 1653 - 1658, Oliver
Cromwell thiết lập chế độ độc tài quân sự.
- 9 – 1658, Oliver
Cromwell chết, Anh khủng hoảng.
- 1688 William Orange lên làm vua, nền quân chủ lập hiến được xác lập.
- Ý nghĩa: lật đổ
phong kiến, mở đường cho CNTB phát triển.
=> Đây là CMTS, mở ra thời kì quá độ từ chế độ
phong kiến sang chế độ tư bản.
Bài 30: CHIẾN
TRANH GIÀNH ĐỘC LẬP CỦA CÁC THUỘC ĐỊA ANH Ở BẮC MĨ
1. Sự phát
triển của CNTB ở Bắc Mĩ. Nguyên nhân bùng nổ chiến tranh:
a. Nguyên nhân sâu xa
- Đầu thế kỉ XVIII, 13 thuộc địa Anh ra đời ở Bắc Mĩ.
- Giữa thế kỉ XVIII, nền công thương nghiệp TBCN ở đây
phát triển rất mạnh (c/m: miền Bắc…………………………………, miền Nam…………………………)
- Chính quyền Anh tìm mọi cách kìm hãm sự phát triển của
thuộc địa: (c/m: cấm….)
=> mâu thuẫn giữa thuộc địa với chính quốc trở nên
gay gắt =>Chiến tranh bùng nổ.
b. Nguyên nhân trực tiếp
- Tháng 12.1773, sự kiện chè Boston
bùng nổ, Anh đóng cửa cảng Boston.
- Tháng 9.1774, Đại hội Lục địa lần thứ nhất tại Philadelphia thất bại.
=> Nguy cơ chiến tranh đến gần.
c. Kết quả
- Năm 1783, hòa ước Versaillès được ký kết, Anh công
nhận độc lập của Bắc Mĩ.
- Năm 1787, thông qua Hiến pháp, xác lập thể chế Cộng
hòa Liên bang do Tỏng thống đứng đầu
d. Ý nghĩa
- Lật đổ nền thống trị của Anh, mở đường cho CNTB phát
triển ở Bắc Mĩ -> đây là CMTS đầu tiên nổ ra ngoài châu Âu, thúc đẩy cách
mạng chống phong kiến ở Châu Âu, phong trào đấu tranh giành độc lập ở Mĩ
La-tinh.
Bài 31
CÁCH MẠNG TƯ SẢN PHÁP CUỐI THẾ KỈ
XVIII
I. NƯỚC PHÁP TRƯỚC CÁCH MẠNG:
1. Tình hình
kinh tế xã hội:
- Kinh tế
+ Nông
nghiệp lạc hậu (c/m)
+ Công –
thương nghiệp phát triển (c/m) nhưng bị PK kìm hãm (thuế kháo năng nề…
- Chính trị:
duy trì chế độ quân chủ chuyên chế do vua Louis XVI đứng đầu, kìm hãm sự phát
triển của kinh tế.
- Xã hội:
gồm 3 Đẳng cấp:
+ Tăng lữ,
Quý tộc: hưởng mọi đặc quyền, không nộp thuế..
+ Đẳng cấp
thứ ba gồm: tư sản, nông dân, bình dân…không có quyền, bị PK áp bức, bóc lột,
chịu mọi thứ thuế và nghĩa vụ phong kiến…
=> Mâu
thuẫn giữa Tăng lữ, Quý tộc với ĐC 3 sâu sắc.
2. Đấu tranh
trên mặt trận tư tưởng
- Trào lưu
Triết học Ánh sáng với các đại biểu như: Voltaire, Rousseau, Montesquieu đã tố cáo, phê phán gay gắt sự
thối nátcủa chế độ PK, thức tỉnh nhân dân đấu tranh.
III.
Ý NGHĨA LỊCH SỬ CÁCH MẠNG PHÁP CUỐI THẾ KỈ XVIII
- Hoàn thành nhiệm vụ của một cuộc cách mạng tư sản
là: lật đổ phong kiến, giải quyết vấn để ruộng đất cho nhân dân, thị trường dân
tộc được thống nhất.
- Hạn chế: NHÂN DÂN là lực lượng làm cách mạng thắng lợi
như không được hưởng quyền lợi
=> Đây là CMTS không triệt để
- Làm lung lay chế độ phong kiến châu Âu, mở ra thời đại
thắng lợi của chủ nghĩa tư bản.
