môn: LỊCH SỬ 10
ĐỀ CƯƠNG ÔN
THI HỌC KÌ 2
NĂM HỌC 2014 –
2015
MÔN: LỊCH SỬ 10
Câu 1. Phong trào Tây Sơn và sự nghiệp thống nhất đất nước
- Giữa thế kỉ XVIII, đất nước chia cắt, chế độ phong kiến ở Đàng Ngoài
và Đàng Trong đều lâm vào khủng hoảng trầm trọng => đời sống nhân dân vô
cùng cơ cực.
- Năm 1771 ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ dựng cờ khởi
nghĩa ở Tây Sơn (Bình Định).
- Từ 1771 – 1777, Tây Sơn lật đổ chúa Nguyễn ở Đàng Trong.
- Từ năm 1786 – 1788 Tây Sơn tiến ra Bắc lật đổ tập đoàn Lê – Trịnh.
=> Bước đầu thống nhất đất nước.
Câu 2. Phong trào Tây Sơn và sự nghiệp bảo vệ tổ quốc
Sự nghiệp bảo vệ tổ quốc của Tây Sơn gắn liền
với hai cuộc kháng chiến vĩ đại.
a. Cuộc kháng chiến chống quân Xiêm (1785)
- Cuối năm
1784, theo sự cầu viện của Nguyễn Ánh, 5 vạn quân tràn vào chiếm đóng gần một nửa
đất Gia Định. Chúng ra sức cướp phá dân ta.
- Tháng 1-
1785, Nguyễn Huệ đã tổ chức trận đánh phục kích ở Rạch Gầm – Xoài Mút (Tiền
Giang) đánh tan quân Xiêm, Nguyễn Ánh phải chạy sang Xiêm.
=> Miền Nam
trở lại yên bình.
b. Kháng
chiến chống quân Thanh (1789)
- Cuối 1788,
theo sự cầu viện của Lê Chiêu Thống, 29 vạn quân Thanh tràn vào chiếm Thăng
Long. Chúng ra sức cướp phá dân ta.
- Cuối năm 1788,
Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế, lấy niên hiệu là Quang Trung, chỉ huy quân tiến
ra Bắc.
- Quang Trung
dừng chân tại Thanh Hóa, Nghệ An để tuyển thêm quân.
- Từ đêm 30 đến
Trưa Mùng 5 Tết Kỷ Dậu (1789), nghĩa quân Tây Sơn lập nên chiến công hiển hách ở
Ngọc Hồi, Đống Đa, đánh bại hoàn toàn quân xâm lược.
=> với hai cuộc kháng chiến vĩ
đại, PTTS đã bảo vệ vẹn toàn độc lập dân tộc.
Câu 3. Tây Sơn và công cuộc xây dựng, khôi phục đất nước
- Năm 1778
Nguyễn Nhạc xưng Hoàng đế, lập vương triều Tây Sơn.
- Năm 1788,
Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế (Quang Trung) và thực hiện chính sách:
+ Xây dựng chế
độ chuyên chế.
+ Ban chiếu
kêu gọi nhân dân khôi phục sản xuất.
+ Lập lại sổ hộ.
+ Tổ chức lại
giáo dục, thi cử, dịch sách chữ Hán ra chữ Nôm, dùng chữ Nôm để làm tài liệu dạy
học, thi cử.
+ Xây dựng
quân đội mạnh.
- Đối ngoại:
quan hệ hoà hảo với nhà Thanh, quan hệ với Lào và Chân lạp rất tốt đẹp.
- Năm 1792
Quang Trung qua đời.
- Năm 1802
Nguyễn Ánh tấn công, các vương triều Tây Sơn lần lượt sụp đổ.
Câu 4. Xây dựng và củng cố bộ
máy nhà nước - chính sách ngoại giao của nhà Nguyễn
- Năm 1802 Nguyễn Ánh lên ngôi
vua (Gia Long), lập ra triều Nguyễn, đóng đô ở Phú Xuân (Huế).
- Năm 1804, đổi tên nước là Việt
Nam.
- Tổ chức bộ máy nhà nước:
+ Gia Long chia cắt nước làm ba
vùng: Bắc thành, Gia Định thành do Tổng trấn cai quản và Các Trực Doanh (Trung
Bộ) do triều đình trực tiếp cai quản.
+ 1831 – 1832 Minh Mạng chia cả
nước thành 30 tỉnh và một phủ Thừa Thiên. Đứng đầu là Tổng đốc, Tuần phủ hoạt động
theo sự điều hành của triều đình. Dưới là Phủ, huyện, châu, xã vẫn giữ như cũ.
- Quan lại: lúc đầu tuyển chọn những
người trước đây theo Nguyễn Ánh, về sau thông qua giáo dục, khoa cử.
- Luật pháp: ban hành bộ Hoàng
triều luật lệ với 400 điều nhằm bảo vệ quyền lợi giai cấp thống trị và an ninh
đất nước.
- Quân đội: được tổ chức quy cũ
trang bị đầy đủ song lạc hậu, thô sơ.
- Ngoại giao:
+ Thần phục nhà Thanh (Trung quốc).
+ Bắt Lào – Chân Lạp thần phục.
+ “Bế quan tỏa cảng” với phương Tây làm cho VN ngày càng suy yếu.
Câu 5: Tình
hình văn hóa – giáo dục dưới Triều Nguyễn
- Tôn giáo: độc tôn Nho giáo, hạn
chế các tôn giáo khác, đặc biệt là Thiên Chúa giáo.
- Giáo dục: Nho học được củng cố,
song số người thi đỗ đạt không bằng thế kỉ trước.
- Văn học: Văn học chữ Hán kém
phát triển, Văn học chữ Nôm phát triển với nhiều tác phẩm xuất sắc của Nguyễn
Du, Hồ Xuân Hương, Bà Huyện Thanh Quan.
- Sử học: Quốc sử quán thành lập,
nhiều bộ sử lớn được biên soạn: Lịch triều hiến chương loại chí…
- Kiến trúc: tiêu biểu là Kinh đô
Huế, lăng tẩm, thành lũy ở các tỉnh, cột cờ Hà Nội.
- Nghệ thuật dân gian: Tiếp tục
phát triển theo các hình thức cũ.
Câu 6. Cách mạng tư sản Anh thế kỉ XVII
1.
Nguyên nhân:
- Sâu xa: + Kinh tế: nước Anh phát triển nhất Châu Âu đặc biệt là công nghiệp
len dạ.
+ Chính trị: chế độ quân chủ
chuyên chế do vua Charles I đứng đầu đã kìm hãm sự phát triển kinh tế, nắm độc
quyền ngoại thương, thuế khóa nặng nề
+ Xã hội: Tư sản, quý tộc mới có thế lực về kinh tế nhưng không có quyền
lực chính trị. Nhân dân bị PK và Giáo hội bóc lột nặng nề.
=> Mâu thuẫn giữa nhân dân, tư sản, quý tộc mới với PK gay gắt.
- Trực tiếp: Tháng 4-1640, Vua Charles
I triệu tập Quốc hội để đòi tăng thuế nhưng bị phản đối => chiến tranh bùng
nổ.
2. Diễn
biến
- 8 -1642, nội chiến bùng nổ giữa vua
và Quốc hội. Đến 1648, nội chiến kết thúc.
- 30-1-1649, Charles I bị xử tử; Anh
trở thành nước cộng hòa do O.Cromwell đứng đầu =>Cách mạng đạt đỉnh cao.
- 1653 - 1658, O. Cromwell thiết lập
chế độ độc tài quân sự.
- 1658,
Romwell mất, Anh lâm vào khủng hoảng.
- Tháng 12-1688 William Orange lên làm
vua, nền quân chủ lập hiến được xác lập.
3. Kết
quả, Ý nghĩa lịch sử
Kết quả: Cách mạng Anh do TS và Quý tộc
mới lãnh đạo, lật đổ phong kiến, mở đường cho CNTB phát triển. => Đây là
CMTS.
Ý nghĩa: mở ra thời kì quá độ từ chế độ
phong kiến sang chế độ tư bản.
Câu 7. Chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ TK
XVIII
1. Sự
phát triển của CNTB ở Bắc Mĩ. Nguyên nhân bùng nổ chiến tranh
Sâu xa:
- Đầu thế kỉ
XVIII, người Anh đã lập ra 13 thuộc địa ở Bắc Mĩ.
- Giữa TK
XVIII, kinh tế thuộc địa phát triển theo TBCN:
+ Miền Bắc:
phát triển công thương nghiệp
+ Miền Nam:
phát triển kinh tế nông nghiệp, đồn điền.
- Chính phủ
Anh đã: cấm thuộc địa mở doanh nghiệp, cấm đưa máy móc, thợ lành nghề từ Anh
sang, cấm khai hoang vùng đất miền Tây, cấm tự do buôn bán, ban hành chế độ thuế
khóa nặng nề..
=> mâu thuẫn
giữa thuộc địa với chính quốc sâu sắc.
Trực tiếp:
- Tháng 12-1773,
sự kiện chè Boston bùng nổ, Anh đóng cửa cảng Boston.
- Tháng 9-1774,
Đại hội Lục địa lần thứ nhất tại Philadelphia thất bại.
=> Chiến
tranh bùng nổ.
2. Kết quả
Kết
quả
- Năm 1783,
Anh ký hòa ước Versaillès, công nhận độc lập của Bắc Mĩ.
- Năm 1787,
thông qua Hiến pháp, xác lập thể chế Cộng hòa Liên bang do Tổng thống
G.Washington đứng đầu.
Ý
nghĩa
- Lật đổ nền
thống trị của Anh, mở đường cho CNTB phát triển -> đây là CMTS đầu tiên nổ
ra ngoài châu Âu, thúc đẩy phong trào cách mạng chống phong kiến ở Châu Âu, là
tiếng chuông cảnh tỉnh đối với nước Pháp.
Câu 8: Cách mạng Tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII
1.
Tình hình kinh tế xã hội nước Pháp trước cách mạng
- Kinh tế
+ Nông nghiệp
lạc hậu (công cụ sản xuất lạc hậu, thô sơ, năng suất thấp…)
+ Công –
thương nghiệp phát triển, sử dụng máy móc phổ biến. mở rộng buôn bán với châu
Âu và phương Đông nhưng bị PK kìm hãm.
- Chính trị:
duy trì chế độ quân chủ chuyên chế do vua Louis XVI đứng đầu
- Xã hội: gồm
3 Đẳng cấp:
+ Tăng lữ, Quý
tộc: hưởng mọi đặc quyền, giữ chức vụ cao, không nộp thuế..
+ Đẳng cấp Thứ
ba gồm: tư sản, nông dân, bình dân…không có quyền lực chính trị, bị PK áp bức,
bóc lột nặng nề, bị PK cản trở…
=> Mâu thuẫn
giữa Đẳng cấp thứ 3 với Tăng lữ, Quý tộc
ngày càng sâu sắc.
2. Đấu
tranh trên mặt trận tư tưởng
- TK XVIII, xuất
hiện Trào lưu “Triết học Ánh sáng” với các đại biểu như: Voltaire,
Rousseau, Montesquieu. Các ông đã kịch
liệt tố cáo, phê phán sự thối nát của chế độ PK và Giáo hội Ki-tô, đưa ra triết
lý về xây dựng nhà nước mới =>thức tỉnh nhân dân đấu tranh.
3. Ý
nghĩa lịch sử cách mạng Pháp cuối thế kỉ XVIII
- Tính chât: Cách mạng Pháp đã hoàn thành
nhiệm vụ của một cuộc cách mạng tư sản là: lật đổ và xóa bỏ tàn dư của chế độ
phong kiến, giải quyết vấn để ruộng đất cho nhân dân, xóa bỏ những cản trở phát
triển kinh tế TBCN và hình thành thị trường dân tộc thống nhất => Đây là
cách mạng tư sản triệt để.
- Hạn chế: NHÂN DÂN là lực lượng làm cách
mạng thắng lợi nhưng quyền lực nằm trong tay tư sản => Đây là CMTS không triệt
để
-Ý nghĩa: làm lung lay chế độ phong kiến
châu Âu, mở ra thời đại thắng lợi và củng cố của chủ nghĩa tư bản trên phạm vi
thế giới.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét