NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG

Phần I. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG

Lịch sử là những gì đã diễn ra theo thời gian trong toàn bộ quá trình phát sinh, phát triển của con người và xã hội loài người, là bản thân đời sống xã hội qua các giai đoạn tiến triển khác nhau và cả giới tự nhiên trong phạm vi những gì có liên quan đến con người. Hay nói cách khác, Lịch sử là những gì đã diễn ra trong quá khứ của xã hội loài người. Nó đã tồn tại cách chúng ta hàng chục năm, hàng trăm năm, thậm chí hàng triệu năm. Do đó, việc tiếp cận và tái hiện lại lịch sử gần giống như nó đã từng tồn tại là rất khó khăn.

I. Khái niệm, chức năng, nhiệm vụ của PPDHLS

1.1. Phương pháp dạy học Lịch sử

Phương pháp (methodos = con đường nghiên cứu, phương thức nhận thức, là ngọn đuốc soi đường cho kẻ lữ hành trong đêm tối). Phương pháp là con đường đi tới nhận thức sự vật khách quan hay là tập hợp những phương tiện tác động vào đối tượng để đạt đến mục đích đặt ra.

Phương pháp dạy học là con đường, cách thức hoạt động thống nhất của thầy và trò, trong đó thầy tổ chức, hướng dẫn học sinh học tập nhằm thực hiện tốt các nhiệm vụ dạy học.

Dạy học lịch sử là một quá trình nhận thức, tuân theo một quy luật chung là TQSĐ – TDTT – Nhận thức, song nó cũng có những đặc thù của bộ môn để người học nhận thức được bản chất của sự việc và rút ra được quy luật lịch sử.

Muốn đạt được điều đó, cần phải có một phương pháp phù hợp, đúng đắn. Do đó, PPDHLS là một khoa học nghiên cứu về cách thức nhận thức và hình thành tri thức lịch sử theo quy luật và đặc thù của bộ môn.

PPHDLS được xem là một khoa học vì: Nó có đối tượng riêng; chức năng, nhiệm vụ riêng, phương pháp nghiên cứu riêng và có mối quan hệ chặt chẽ với các Khoa học khác, đặc biệt là Khoa học giáo dục và Khoa học lịch sử.

Tính khoa học là tuân thủ những quy luật nhất định, chính xác, đúng đắn.

Có mối quan hệ chặt chẽ với các khoa học khác như: Triết học Mác – Lênin: là cơ sở chung cho tất cả các khoa học.

Khoa học lịch sử (sử liệu, sự kiện lịch sử, quá trình lịch sử, quy luật lịch sử, nguyên tắc biên niên => là nguyên tắc tối cao của KHLS - không theo thứ tự thời gian thì không phải là sử học)

Tóm lại, PPDHLS là một khoa học vì nó:

+ Tuân thủ những quy luật của nhận thức cuả chủ nghĩa Mác – Lênin.

+ Tuân thủ những quy luật của KHGD, Tâm lý học, Khoa học Lịch sử

+ Phù hợp với đối tượng (tính khoa học, tính sư phạm).

1.2. Đối tượng của bộ môn PPDHLS

Đối tượng nghiên cứu của bộ môn:

+ Quá trình dạy học lịch sử (của giáo viên) ở trường phổ thông, là việc tổ chức hoạt động nhận thức của học sinh theo những nguyên tắc của khoa học giáo dục, tránh nhàm chán, cứng nhắc, chính trị hoá hoặc nhảm nhí.

+ Quá trình học tập của học sinh phù hợp với mục đích và nội dung học tập bộ môn.

Quá trình dạy học lịch sử gồm 3 yếu tố: mục đích, nội dung và phương pháp.

1.3. Chức năng, nhiệm vụ của môn PPDHLS

Chức năng:

+ PPDHLS không nghiên cứu quá trình, quy luật phát triển của xã hội loài người (như sử học) mà chỉ nghiên cứu lịch sử với tư cách là môn học ở trường phổ thông.

+ Nghiên cứu những kiến thức cơ bản, phổ thông, cần thiết cho sự hiểu biết của HS về lịch sử thế giới, dân tộc và địa phương.

Nhiệm vụ: Trang bị cho GV kiến thức về dạy học LS

+ Nguyên tắc xây dựng chương trình và KT cơ bản

+ Cách thức kiểm nhận thức và hoạt động của HS

+ Có PP phát triển tư duy, năng lực của HS

+ Ưu thế bộ môn về giáo dục tư tưởng, chính trị cho HS

+ Có biện pháp tạo hứng thú cho HS